Στο μυαλό του σκύλου
Του Ηλία Ραϋμόνδη, Ειδικού στην Επικοινωνία μεταξύ Σκύλων και Ανθρώπων
Είναι λίγοι οι άνθρωποι που θα παραμείνουν αδιάφοροι στη θέα ενός σκύλου. Ήρεμος ή άγριος, μικρόσωμος ή μεγαλόσωμος, σχεδόν πάντα επηρεάζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά μας. Φυσικά ισχύει και το αντίστροφο. Ας δούμε τι συμβαίνει στο μυαλό του σκύλου: η θέα ενός ανθρώπου επηρεάζει τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά ενός σκύλου.
Ωστόσο, εκείνο που δεν γνωρίζουμε οι περισσότεροι είναι σε ποιο βαθμό συμβαίνει αυτό και ποιοι παράγοντες το επηρεάζουν: ο τρόπος που αντιδρά ο κάθε σκύλος απέναντι στον κάθε άνθρωπο εξαρτάται από τα ένστικτα του ζώου σε συνδυασμό με τις εμπειρίες του αλλά και τις πιο άμεσες ανάγκες που έχει τη δεδομένη στιγμή.
Ένστικτα
Μέσα στο μυαλό του σκύλου υπάρχουν βαθιά ριζωμένα αρχέγονα ένστικτα που υπαγορεύουν τη συμπεριφορά του. Όπως όλα τα πλάσματα, έτσι και οι σκύλοι επιδιώκουν την επιβίωση, που τους ωθεί να κυνηγήσουν (ένστικτο κυνηγιού), να φυλάξουν ό,τι θεωρούν πολύτιμο (ένστικτο φύλαξης), να διαιωνίσουν το είδος τους (ένστικτο για κοινωνικές επαφές).
Η καταγωγή (ράτσα) ορίζει τον βαθμό στον οποίο θα εκδηλωθεί το κάθε ένστικτο σ’ έναν σκύλο. Έτσι προκύπτουν σκύλοι κυνηγοί, σκύλοι φύλακες και σκύλοι συντροφιάς. Η κάθε κατηγορία σκύλων είναι εφοδιασμένη με τα καλύτερα «εργαλεία» προκειμένου να εξυπηρετήσει αποδοτικότερα το ένστικτο που υπερισχύει. Έτσι, τα κυνηγόσκυλα έχουν καλή όσφρηση ή/και όραση, οι φύλακες συνήθως είναι μεγαλόσωμοι, γεροδεμένοι και με δυνατά σαγόνια, οι σκύλοι συντροφιάς έχουν μεγάλη κοινωνική ικανότητα.
Βέβαια, κανένας σκύλος δεν μπορεί -και δεν θέλει- να λειτουργεί μονόπλευρα και να υπακούει στο κυρίαρχο ένστικτο της καταγωγής του, μόνο και μόνο επειδή διαθέτει τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά. Είναι λογικό η συμπεριφορά του να επηρεάζεται από όλα τα ένστικτά του, άρα, δεν πρέπει να περιμένουμε ότι ένας σκύλος θα λειτουργεί αποκλειστικά με έναν στερεότυπο τρόπο συμπεριφοράς, ανάλογο της ράτσας του.
Εμπειρίες
Πέρα από τα ένστικτα του σκύλου, πάρα πολύ σημαντικό ρόλο παίζουν οι εμπειρίες του. Διαμορφώνουν τον χαρακτήρα του και τον διδάσκουν πότε και πώς να χρησιμοποιεί αποδοτικότερα τα «εργαλεία» που διαθέτει. Οι εμπειρίες είναι ο παράγοντας στον οποίο μπορούμε να επέμβουμε εμείς οι άνθρωποι, ειδικά μέσα από την εκπαίδευση. Επιβάλλεται να βοηθάμε τους τετράποδους φίλους μας να αποκτούν θετικές εμπειρίες:
- να κοινωνικοποιούνται από νωρίς με το να έρχονται σε επαφή με όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους, με παιδιά, με άλλα ζώα, φροντίζοντας πάντα να γίνεται με την κατάλληλη προσέγγιση
- να επιβραβεύουμε τον σκύλο για τις συμπεριφορές που επιθυμούμε και να αποθαρρύνουμε τις συμπεριφορές που δεν επιθυμούμε
- να μην τιμωρούμε τον σκύλο με φωνές ή άλλα βίαια μέσα (σωματική, ψυχολογική βία). Η τιμωρία μπορεί να προκαλέσει φοβίες ή επιθετικότητα στο ζώο και δηλητηριάζει τη σχέση μας μαζί του.
Ανάγκες
Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη συμπεριφορά του σκύλου είναι οι ανάγκες του: η ανάγκη για τροφή, η ανάγκη για στέγη, η ανάγκη να νιώθει ασφάλεια, η ανάγκη για κοινωνικές επαφές, η ανάγκη για διασκέδαση. Ο ιδιοκτήτης κάθε σκύλου οφείλει να τις καλύπτει (πάντα, βέβαια σε λογικά πλαίσια).
Σε αντίθετη περίπτωση, θα υπάρχουν στιγμές που ο σκύλος, ακόμη κι αν είναι καλά εκπαιδευμένος, θα συμπεριφέρεται με τρόπο ανεξέλεγκτο. Φυσικά, αν συμβεί κάτι τέτοιο, η επιλογή να τιμωρηθεί ο σκύλος μπορεί να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα. Επιπλέον, είναι άδικο να τιμωρείται ο σκύλος, επειδή απλά προσπαθεί να καλύψει τις βασικές του ανάγκες.
Συμπέρασμα
Είναι αυτονόητο ότι ένας σκύλος, όπου το γενικό σύνολο των εμπειριών του με τους ανθρώπους είναι θετικό, στη θέα ενός ανθρώπου θα φερθεί φιλικά. Είναι πιθανόν οι εμπειρίες του να είναι ελλιπείς. Τότε η θέα ενός ανθρώπου μπορεί να προκαλέσει έντονη περιέργεια ή/και φόβο. Όμως, αν οι εμπειρίες του είναι αρνητικές, και μόνο η θέα ενός ανθρώπου μπορεί να είναι αρκετή για να τον αγχώσει, να τον τρομάξει ή να τον νευριάσει.
Γενικά, οι εμπειρίες που αποκομίζει ένας σκύλος μπορούν να τον μεταμορφώσουν σε έναν αξιολάτρευτο και χρήσιμο σύντροφο ή σε ένα αφόρητο, ανεξέλεγκτο και, μερικές φορές, επικίνδυνο «τέρας».
