Σκύλοι και θερμοπληξία

Σκύλοι και θερμοπληξία

Αιτίες και αντιμετώπιση

Οι ζέστες έχουν «σφίξει» για τα καλά και θέλοντας και μη, οι συνέπειές του καύσωνα, δεν σταματάνε να μας απασχολούν. Η θερμοπληξία είναι η κλινική εκδήλωση της υπερθερμίας που προκαλείται από την παραμονή σε περιβάλλον με αυξημένη θερμοκρασία για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο από αυτό στο οποίο ο οργανισμός μπορεί να αντέξει.

Πώς διαφέρει από τον πυρετό;

Η υπερθερμία ορίζεται ως αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος μεταξύ 40,5 και 43 βαθμών κελσίου και μπορεί να προκληθεί από έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, παραμονή σε περιβάλλον με μεγάλη υγρασία, εξαιτίας έντονης άσκησης ή ακόμα και σαν φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού σε ενδογενή ή εξωγενή πυρετογόνα.

Στην τελευταία περίπτωση, η υπερθερμία λόγω πυρετογόνων δηλαδή, ονομάζεται πυρετός. Ο πυρετός διαφέρει από τις άλλες μορφές υπερθερμίας, αφού προκαλείται όταν το θερμορυθμιστικό κέντρο του σώματος που βρίσκεται στον εγκέφαλο και συγκεκριμένα στον υποθάλαμο, εκτεθεί σε ουσίες που παράγονται κατά τη διάρκεια κάποιας μόλυνσης ή φλεγμονής.

Αυτές οι ουσίες ονομάζονται πυρετογόνα και ρυθμίζουν το θερμορυθμιστικό κέντρο, δηλαδή τον θερμοστάτη του σώματος, σε μεγαλύτερη θερμοκρασία. Με λίγα λόγια, ο πυρετός είναι μία φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στην προσπάθειά του να εξουδετερώσει ένα μικροοργανισμό ή να εκδηλώσει μία άμυνα απέναντί του.

Τα αντιπυρετικά φάρμακα καταστέλλουν τη δράση των πυρετογόνων στον εγκέφαλο, οπότε δεν συμβάλλουν σε καμία περίπτωση στην αντιμετώπιση της θερμοπληξίας. Αντίθετα, η χορήγησή τους σε ζώα που πάσχουν από θερμοπληξία μπορεί να επιδεινώσει την κατάστασή τους.

Στις άλλες μορφές υπερθερμίας, η αυξημένη θερμοκρασία του σώματος προκαλείται από αδυναμία του οργανισμού να αποβάλλει θερμότητα. Σκύλοι που ασκούνται έντονα σε υψηλές θερμοκρασίες μπορούν να αναπτύξουν υπερθερμία μέσα σε μόλις 30 λεπτά, ειδικά όταν δεν έχουν πρόσβαση σε νερό και σκιά για να ξεκουραστούν και να δροσιστούν.

Άμυνα του οργανισμού και συνέπειες της υπερθερμίας

Ο υποθάλαμος στον εγκέφαλο αντιλαμβάνεται τις αλλαγές της θερμοκρασίας και είναι υπεύθυνος για τις αντιδράσεις του οργανισμού, οι οποίες αποσκοπούν στη διατήρηση της θερμοκρασίας σε φυσιολογικά επίπεδα.

Ο οργανισμός παράγει θερμότητα μέσω του μεταβολισμού μετά τη λήψη τροφής και την άσκηση. Επίσης, όλες οι φυσιολογικές λειτουργίες του έχουν σαν αποτέλεσμα την παραγωγή μίας ποσότητας θερμότητας.

Εκτός από το ότι παράγει θερμότητα, ο οργανισμός δέχεται και θερμότητα από το εξωτερικό περιβάλλον. Για τους λόγους αυτούς είναι εφοδιασμένος και με μηχανισμούς αποβολής θερμότητας. Η θερμοκρασία του σώματος εξαρτάται από την ισορροπία μεταξύ παραγωγής και αποβολής θερμότητας.

Όταν ένας σκύλος εκτεθεί σε υψηλές θερμοκρασίες ή ασκηθεί υπερβολικά σε υψηλές θερμοκρασίες, ο υποθάλαμος δίνει εντολή στο κέντρο της αναπνοής να προκαλέσει γρήγορες και αβαθείς αναπνοές. Με αυτόν τον τρόπο ο αέρας που εισέρχεται στην αναπνευστική οδό απομακρύνει τον ζεστό αέρα που βρίσκεται μέσα σε αυτήν ενώ ταυτόχρονα επιταχύνει την εξάτμιση των εκκρίσεων της αναπνευστικής οδού προωθώντας την αποβολή θερμότητας.

Αυτό δεν είναι εφικτό όταν ο αέρας  του περιβάλλοντος έχει μεγάλη περιεκτικότητα σε υγρασία. Είναι σαν να βρισκόμαστε μπροστά από έναν ανεμιστήρα ενώ είμαστε ιδρωμένοι. Επειδή οι σκύλοι δε διαθέτουν στο σώμα τους παρά ελάχιστους ιδρωτοποιούς αδένες που εκκρίνουν ιδρώτα, χρησιμοποιούν τις εκκρίσεις της αναπνευστικής τους οδού για τον ίδιο λόγο. Επίσης, αντί για ανεμιστήρα χρησιμοποιούν την αναπνοή τους για να δροσίσουν τους αεραγωγούς τους.

Η αύξηση του ρυθμού αναπνοής συνοδεύεται από αυξημένη απομάκρυνση διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο όταν βρίσκεται στο αίμα λειτουργεί σαν οξύ. Η αποβολή του τείνει να αυξήσει το pH του αίματος. Αυτό συμβαίνει μόνο όταν ο ρυθμός αναπνοής παραμείνει υψηλός για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Οπότε, αν το ζώο δεν καταφέρει να ρίξει τη θερμοκρασία του σχετικά γρήγορα ή συνεχίσει να παραμένει σε περιβάλλον με υψηλή θερμοκρασία, το pH του αίματός του θα αυξηθεί, με αρνητικές συνέπειες για την υγεία του. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται αλκαλαιμία.

Ένας άλλος μηχανισμός απομάκρυνσης θερμότητας από το σώμα είναι η αγγειοδιαστολή. Με την αγγειοδιαστολή, τα αγγεία που βρίσκονται στην επιφάνεια του σώματος διαστέλλονται, οπότε δέχονται μεγαλύτερη ποσότητα αίματος από τα αγγεία που βρίσκονται βαθύτερα μέσα στο σώμα, όπως τα αγγεία που αιματώνουν το έντερο, το στομάχι και τα νεφρά.

Με απλά λόγια, το αίμα μεταφέρεται προς την επιφάνεια του σώματος ώστε να δροσιστεί και έτσι να μειωθεί η θερμοκρασία του σώματος. Αυτό έχει σαν συνέπεια, να μειώνεται η αιμάτωση σημαντικών οργάνων και η κεντρική αρτηριακή πίεση, με αποτέλεσμα τα όργανα αυτά να τραυματίζονται λόγω μειωμένης παροχής ενέργειας.

Τέλος, η αυξημένη θερμοκρασία αυτή καθαυτή μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στα κύτταρα του εγκεφάλου, των νεφρών, του εντέρου και στον μηχανισμό πήξης του αίματος. Η διαταραχές αυτές μπορεί να εκδηλωθούν με λήθαργο, κώμα, διάρροια, έμετο και ακατάσχετη εσωτερική ή εξωτερική αιμορραγία. Επίσης, η βλάβη των κυττάρων του εντέρου μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα τοξίνες και βακτηρίδια να περάσουν από το έντερο στο αίμα με αποτέλεσμα να προκληθεί βακτηριαιμία και ίσως και σηψαιμία.

Η βλάβη των κυττάρων που προκαλείται από την υπερθερμία, επιδεινώνεται σημαντικά λόγω της πτώσης της αρτηριακής πίεσης εξαιτίας της αγγειοδιαστολής και της αλκαλαιμίας που προκαλείται από την ταχύπνοια. Αυτή η κατάληξη της υπερθερμίας είναι γνωστή ως θερμοπληξία.

Οι παράγοντες που μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο πρόκλησης θερμοπληξίας είναι:

• Αυξημένη υγρασία περιβάλλοντος
• Καταστάσεις που προκαλούν έμφραξη της τραχείας
• Το σύνδρομο των βραχυκεφαλικών φυλών
• Το collapsus τραχείας
• Η παχυσαρκία
• Έλλειψη σκιερού μέρους

Σε κάθε σκύλο που ασκείται σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας πρέπει να δίνεται αρκετός χρόνος ανάπαυσης σε σκιερό και δροσερό μέρος και να προσφέρεται άφθονο δροσερό νερό κάθε 30 λεπτά της ώρας.

Κλινικά συμπτώματα που μπορεί να παρατηρηθούν είναι:

• Ταχύπνοια
• Αδυναμία
• Έμετος
• Αταξία
• Σιελόρροια
• Επιληπτικές κρίσεις
• Διάρροια
• Λήθαργος
• Μυϊκός τρόμος
• Αιματουρία
• Κυάνωση
• Ρινορραγία
• Ίκτερος
• Αιμορραγίες

Πολλά από αυτά τα συμπτώματα μπορούν να παρατηρηθούν είτε άμεσα είτε 3-5 ημέρες μετά το συμβάν. Για αυτό όλα τα ζώα που υπέστησαν θερμοπληξία πρέπει να παρακολουθούνται στενά για αρκετές ημέρες.

Αντιμετώπιση

Η άμεση αντιμετώπιση της θερμοπληξίας βασίζεται στην αποκατάσταση της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος και στην υποστήριξη της αιμάτωσης των ιστών. Τα υπόλοιπα προβλήματα αντιμετωπίζονται σε βάθος χρόνου κατά τη διάρκεια νοσηλείας του ζώου.

Πρώτες βοήθειες

• Μετακινήστε το ζώο σε δροσερό και σκιερό μέρος
• Ψεκάστε με δροσερό αλλά όχι κρύο νερό
• Τοποθετήστε δροσερές κομπρέσες στη μασχάλη και στην περιοχή ανάμεσα στα πίσω άκρα
• Χρησιμοποιήστε κλιματιστικά ή ανεμιστήρες ώστε να απομακρύνετε τον ζεστό αέρα γύρω από το σώμα του
• Η θερμοκρασία του σκύλου πρέπει να πέσει στους 39,4 βαθμούς κελσίου μέσα σε 30 – 60 λεπτά
• Μη χρησιμοποιείτε παγωμένο ή κρύο νερό γιατί μπορεί να προκληθεί αγγειοσύσπαση και να εμποδίσει την απομάκρυνση της θερμότητας από τον οργανισμό
• Μπορεί, επίσης, να προκαλέσει υποθερμία και μυϊκούς σπασμούς με δυσάρεστες συνέπειες για την υγεία του

Να θυμάστε πως ζώα τα οποία προσκομίζονται στον κτηνίατρο μέσα σε 90 λεπτά από την εμφάνιση των συμπτωμάτων έχουν καλύτερη πρόγνωση από τα υπόλοιπα.

Πρόγνωση

Η σοβαρή υπερθερμία μπορεί να προκαλέσει πολλαπλή οργανική ανεπάρκεια. Στις περισσότερες περιπτώσεις η πρόγνωση δεν είναι καλή. Αν το ζώο καταλήξει, αυτό, μάλλον, θα συμβεί τις πρώτες 24 ώρες. Ζώα που επιβιώνουν τις πρώτες 48 ώρες νοσηλείας έχουν καλύτερη πρόγνωση.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Τις ζεστές ημέρες του χρόνου μην αφήνετε τα ζώα σε μέρη με ανεπαρκή αερισμό ή κλιματισμό όπως μέσα στο αυτοκίνητο. Επίσης, μην τα αφήνετε δεμένα σε μη σκιερές περιοχές. Φροντίστε τα ζώα να έχουν πάντα στη διάθεσή τους άφθονο νερό.